Samenwerken in tijden van oorlog

Cesare Orsenigo, Pius XII’s nuntius in Duitsland tijdens WO II, met Hitler en Joachim von Ribbentrop (Hitler’s minister van Buitenlandse zaken).

In Duitsland is de Hitler-komedie ‘Er ist wieder da’ een grote hit. Lachen met Hitler, waarom niet? Maar ondertussen worden er in de echte wereld moskeeën in brand gestoken, breidt het Syrische moeras zich gestaag uit, en ligt de rechtstaat onder vuur. Er zijn nèt iets te veel parallellen met het interbellum (1918 – 1939) om echt hartelijk te lachen dezer dagen; en in Intellectuele Eigendom had ik ook even geen zin meer. Maar na enig somberen, ben ik weer opgefleurd: het recht biedt een oplossing!

Er zijn (te) veel theorieën over de functie van wetten en rechtssystemen (lees bijvoorbeeld ‘De wet als kunstwerk’ van Willem Witteveen). Zonder af te willen doen aan de noeste arbeid van rechtsfilosofen, is mijn favoriete benadering om in ieder geval het civiele recht te beschouwen als niets meer of minder dan een manier om samenwerking te bevorderen en om conflicten op te lossen.

En dat brengt me meteen terug bij de inleiding van deze blog: er zijn tamelijk veel mensen op deez’ aard en die willen allemaal min of meer hetzelfde – kortweg: geluk, geld, gezondheid. Helaas zijn er ook tamelijk veel verschillende opvattingen over hoe de gestelde doelen te bereiken. Dat leidt tot samenwerking en tot conflicten.

Het streven naar geluk kan leiden tot grootse ideeën en het scheppen van formidabele werken, doorgaans in samenwerking met andere mensen; en met hoe meer passie die ideeën worden beleden, hoe indrukwekkender en omvangrijker de samenwerking. Maar grootse ideeën (zo leert de geschiedenis) leiden óók nogal eens tot de neiging om andere mensen een kopje kleiner te willen maken.

In ons streven naar geluk zijn we allemaal gebaat bij samenwerking, maar samenwerking en verschil van inzicht over wat gelukkig maakt, gaan hand in hand. Dat geldt voor ideeën over een nieuw soort computer, maar ook bij ideeën van meer etherische aard.  Mensen zijn dus altijd óók gebaat bij mechanismen om conflicten op te lossen. Daarom hebben we het recht en de rechtsstaat. Het recht geeft de mogelijkheid om conflicten op een min of meer beschaafde manier af te handelen.

En daarmee kom ik tot de conclusie van deze blog. Het is minder van belang op welke manier men streeft naar geluk wanneer er een adequaat mechanisme bestaat om conflicten op te lossen. Wanneer iemand meent dat er schade wordt veroorzaakt, is het goed dat er een mechanisme is om aansprakelijkheid vast te stellen en schade te vergoeden. Dwaling, bedrog, inbreuk op een recht, wanprestatie, onrechtmatig handelen – dàt zijn de wapens die we zouden moeten hanteren. Lang leve het civiele recht!

 

(Vragen, opmerkingen? Mail: erik.devos@kracht-advocatuur.com)