Als de Intellectuele Eigendom een sprookje is, dan speelt de Stichting Brein daarin een rol als boze stiefmoeder. Schrijvers, acteurs en andere kunstenaars vervullen – uiteraard – collectief de rol van de in een toren opgesloten prinses. En de inbreukmakers, tja, die zijn dan waarschijnlijk te vergelijken met een veelkoppige draak. De vraag is: welke prins gaat er voor de goede afloop zorgen?
Ik moest hieraan denken, toen ik op IE Forum een zogenaamd ‘ex parte bevel’ las. Dat is een vonnis van de rechtbank, waarin een partij bevolen wordt om een bepaalde handeling te staken, zonder dat de betreffende partij door de rechtbank is gehoord. Een dergelijk bevel is in strijd met het fundamentele rechtsbeginsel van hoor- en wederhoor en zou dan ook alleen in uitzonderlijke gevallen mogen worden toegewezen. In de IE praktijk is daar bijvoorbeeld sprake van wanneer er gevreesd kan worden dat een malafide handelaar zich uit de voeten zal maken wanneer hij eerst netjes zou worden gedagvaard.
Het vonnis in kwestie is van de Rechtbank Amsterdam en stamt van 21 april 2016. Het bevel richt zich tot (tegen?) een in Turkije gevestigde handelaar in illegaal gekopiëerde dvd’s. De handelaar biedt zijn waren aan via Marktplaats.nl, en is op die manier in het vizier gekomen van stichting Brein. Stichting Brein handhaaft rechten van allerlei organisaties van rechthebbenden, waaronder BUMA/STEMRA. De rechtbank beveelt de Turkse handelaar om op te houden met ‘het ongeautoriseerd openbaar maken van werken’ waarvan de auteursrechten berusten bij stichting Brein. Zonder een kik te hebben kunnen geven, zal de handelaar zijn handeltje (in Nederland…) moeten staken of dwangsommen gaan betalen.
Maar zoals ik in de inleiding al schreef, het lijkt wel een sprookje. In ieder geval is de handelaar een draak met veel koppen. Op Marktplaats adverteert hij voor dvd’s met populaire t.v.series (onder meer voor, echt waar, ‘Once upon a time’) en computerspelletjes (‘Sims’); en zodra Marktplaats op verzoek van BREIN zo’n advertentie verwijdert, duikt er een nieuwe advertentie op, onder een andere naam maar met dezelfde inhoud. Brein legt zich er echter niet bij neer en tot in Istanbul (Terzijde: Istanbul heette vroeger Constantinopel, maar die naam hebben ze later veranderd, niemand weet waarom) achtervolgt Brein de draak-handelaar (lees vooral alinea’s 8 t/m 15 van Brein’s verzoekschrift om een indruk te krijgen van de nijvere bezigheden ten kantore Brein).
Ik zal het maar eerlijk zeggen, de stichting Brein voert mijns inziens een verloren strijd. Ze voert al jarenlang rechtszaken tegen allerlei ongeautoriseerde aanbieders van auteursrechtelijk beschermd materiaal (denk aan The Pirate Bay), maar de vraag is wat Brein met al haar nijvere werk uiteindelijk is opgeschoten? Het internet maakt het nu eenmaal mogelijk om alles wat digitaal is eenvoudig te verspreiden en die handel is blijkbaar zó lucratief dat er over de hele wereld mensen zijn die zich daarmee bezig houden. (Terzijde: in dit geval ging het overigens om een handelaar die per post kopieën verstuurde of speciaal voor een klant digitale bestanden uploadde, dus heel gewiekst was het niet; hij gebruikte het internet vooral als marktkraam.)
Brein doet voor films en games wat de Amerikaanse muziekindustrie deed bij de opkomst van internet: in plaats van te helpen een goed alternatief te ontwikkelen, voert ze rechtszaken. En het is natuurlijk waar dat die handelaren ook maar profiteurs zijn, die niet alleen voor weinig op de eerste rang willen zitten, maar zelfs voor minder dan een dubbeltje het hele circus willen overnemen. Zoals echter uit het echec rond mp3-dienst Napster is gebleken (lees dit artikel uit 2013 in The Guardian), is het probleem groter dan een enkele aanbieder. In dit geval heeft Brein een klein hoofdje van een reusachtige draak afgeslagen, maar uit die wond groeien dagelijks tientallen (duizenden!) nieuwe hoofden.
Brein is geen prins, ook al vecht ze dan met draken; Brein is meer een soort Don Quichot (en voor sommige handelaren dus een boze stiefmoeder). Daarmee blijft het de vraag welke prins er wèl voor kan zorgen dat louche handelaren niet eindeloos door kunnen gaan met het auteursrecht te negeren? De enige uitweg die ik kan zien, is dat er naast geweldige diensten als Spotify – of in mindere mate Netflix – goede webdiensten komen met een collectief licentiemodel à la radio of televisie. De licentie als knappe prins, waarom niet?
(Vragen, opmerkingen? WWW.KRACHT.LEGAL)
Kracht advocatuur juridische blog 